Zakon prošao američki Senat, Srbija treba da iskoristi tu okolnost
Pre gotovo jednu deceniju, 30. juna 2009. godine doneta je tzv. Terzinska deklaracija, čije su potpisnice 46 zemlje među kojima i Republika Srbija.
Ta deklaracija je simbolično doneta u mestu Terzinu (Češka Republika) gde su stradale i odakle su poslate u logore smrti hiljade evropskih Jevreja i drugih žrtava nacističkog progona tokom II svetskog rata.
Nikada se nije desilo u istoriji civilizacije da je jedan narod tako sistematski fizički uništen i da dan danas u čitavoj Evropi postoji jevrejska imovina koja je oduzeta od pogubljenih i sada nema kome da se vrati jer su čitave porodice pobijene i nema njenih živih naslednika i potomaka.
Svuda gde je nacistička uprava zavedena doneti su tzv. Nirnberški zakoni (preko 400 zakona i akata) kojima je jevrejski narod bio izložen i na osnovu kojih je popisan, izolovan, fizički uništen i od koga je oduzeta sva pokretna i nepokretna imovina.
Tom deklaracijom su pozvane zemlje potpisnice da razmote predložene ili druge alternativne mere na nacionalnom planu kako bi se ublažile posledice Holikausta i očuvala sećanja istorije i nasleđa Holokausta, tokom koga su uništene tri četvrtine evropskog jevrejstva.
Jedna od pomenutih mera predstavlja upravo vraćanje nepokretne imovine koja je konfiskovana u vezi sa Holokaustom u vremenu od 1933. godine do 1945. godine, odnosno obezbeđenje restitucije bivših jevrejskih zajednica i verske imovine bilo putem restitucije u naturi ili putem kompenzacije, kao i privatne nepokretne svojine ranijim vlasnicima, naslednicima ili sledbenicima.
Republika Srbija kao jedna od potpisnica deklaracije je u cilju postupanja u skladu sa deklaracijom donela 2016. godine Zakon o otkanjanju posledica oduzimanja imovine žrtvama Holokausta koje nemaju živih zakonskih naslednika čime je postala prva država u Evropi koja je koja je donela takav zakon.
Zakon omogućava jevreskim opštinama da povrate imovinu koja se i dalje nalazi u državnoj svojini Republike Srbije, a koja je oduzeta pripadnicima jevrejskih zajednica koji nemaju žive zakonske naslednike.
Za sada je država Srbija jedna od retkih drżava koja je uopšte donela takav Zakon a svakako je njen Zakon svojevrstan pionir među svetskim zakonima, a vreme će pokazati da li će naš zakon postati i svojevrstan svetionik drugima.
Sjedinjene Američke Države su jedna od potpisnica Terzinske deklaracije i malo je reći da je pod njenim preovlađujućim uticajem ta deklaracija i doneta, naravno uz ogroman i nemerljiv uticaj Svetskog Jevrejskog Kongresa.
Ono što je važno istaći da su SAD i same u postupku za donošenje zakona koji se zove Justice for Uncompensated Survivors Today (JUST) Act of 2017. Navedeni zakon je nedavno usvojen od strane američkog Senata, a tek treba da prođe Kongres, nakon čega po proceduri ide na potpisivanje predsedniku SAD-a kada efektivno stupa na snagu i postaje zakon.
Država Srbija ima priliku da ovakvu međunarodnu okolnost diplomatski iskoristi obzirom da američki zakon predviđa da države potpisnice Terzinske deklaracije sastavljaju godišnji izveštaj o stanju ljudskih prava, verskoj slobodi, procenu nacionalnih zakona u vezi sa indentifikacijom, povratkom i restitucijom oduzete imovine u toku Holokoausta, kao i poštovanju ciljeva Terzinske deklaracije od strane njenih potpisnica.
Imamo priliku da zastupamo Jevrejsku opštinu Beograd u postupku vraćanja imovine po našem zakonu i zaista smoi sami bili iznenađeni saznavanjem istorijskih podataka o stradanju jevreja u našoj Srbiji.
Zato je srpski zakon o vraćanju te imovine posebno važan za sve građane Srbije jer se njime iako delimično, pokušava i samo pokušava ispraviti nepravda koja je trajala gotovo 70 godina.
Kako je Republika Srbija jedna od retkih država koja je uopšte donela takav zakon, u složenim međunarodnim odnosima potrebno je svaku pa i tu okolnost diplomatski iskoristiti.
